News

Zobacz także:

Bezwzględne pozbawienie wolności za skatowanie psa

13 Marzec 2017

czytaj więcej

Zmiany przepisów dotyczących doręczania pism w postępowaniu przed sądem.

07 Październik 2016

czytaj więcej

Ruszyła rozprawa w sprawie skatowanego psa.

02 Wrzesień 2016

czytaj więcej

Przerwanie biegu przedawnienia roszczeń z bankowego tytułu egzekucyjnego BTE – łatwiejsza obrona przed windykatorami

Poniższy artykuł przedstawia zagadnienia związane z dochodzeniem roszczeń z umów kredytowych pochodzących z tzw. BTE (bankowego tytułu egzekucyjnego) w oparciu o orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Co to jest BANKOWY TYTUŁ EGZEKUCYJNY?

BTE do niedawna był specjalnym narzędziem, udostępnionym przez ustawę Prawo bankowe bankom udzielającym kredytów. Był on formą zabezpieczenia wierzytelności kredytowej, a jednocześnie dostępnym wyłącznie dla banków pozasądowym tytułem egzekucyjnym. Dłużnik wierzytelności kredytowej, wraz z zawarciem umowy składał oświadczenie o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, a w przypadku gdy kredyt nie był spłacany, bank mógł wypowiedzieć umowę, wystawić BTE na podstawie swoich ksiąg rachunkowych i wystąpić z takim tytułem bezpośrednio do sądu o nadanie klauzuli wykonalności – nie musiał nawet występować z powództwem przeciwko dłużnikowi.

W kwietniu 2015 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że takie rozwiązanie zbyt mocno preferuje banki i narusza zasadę równości. Wyrok, uchylający przepisy zezwalające na wystawianie BTE, miał obowiązywać od 1.08.2016 r., jednakże instytucja BTE została zniesiona nowelizacją Prawa bankowego. Od 9.10.2015 r. nie wolno już wystawiać BTE.

W obrocie funkcjonują jednak BTE wystawione przed tą datą, czasem na ich podstawie wciąż toczą się egzekucje.

Przedawnienie

Przedawnienie jest instytucją prawa cywilnego, zgodnie z którą wszelkie wierzytelności ze stosunków cywilnoprawnych mogą być dochodzone przymusowo wyłącznie przez pewien czas od momentu, gdy winny być zrealizowane. W praktyce polega to na tym, że pozwany może w procesie o zapłatę podnieść zarzut, iż dochodzone pozwem roszczenie się przedawniło.

W zależności od rodzaju czynności prawnej, z której wynika roszczenie, oraz podmiotu, któremu roszczenie przysługuje, okresy przedawnienia mogą być różne.

Bieg przedawnienia może jednak zostać przerwany i po przerwie biegnie na nowo. Bieg przedawnienia przerywają – celowo tutaj opisywane w "odwrotnej" w stosunku do kodeksowej kolejności:

1. uznanie długu (np. oświadczenie dłużnika: wiem, że jestem ci  winien tyle i tyle, zapłacę jak tylko będę miał pieniądze);
2. wszczęcie mediacji;
3. przez  każdą  czynność przed sądem lub innym organem powołanym do  rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju  albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu  dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia  roszczenia;
   

Jeśli zatem ktoś liczył, że już za chwilę minie 10 lat od momentu, gdy miał przykładowo zwrócić pożyczkę koledze, a w ostatniej chwili jego wierzyciel skierował do sądu pozew, to nie może podnosić zarzutu przedawnienia. W przypadku wierzytelności już stwierdzonych wyrokiem sądu, każdy wniosek o wszczęcie egzekucji znów przerywał zarzut przedawnienia i od wniosku wierzyciela trzeba było liczyć 10-letni okres na nowo. W praktyce może to oznaczać, że dane roszczenie nigdy się nie przedawni, o ile wierzyciel będzie pamiętać, by raz na jakiś czas skierować do komornika pismo.

Skupowanie "toksycznych" wierzytelności.

Bardzo często bywało tak, że banki zaopatrywały swoje BTE w klauzule wymagalności, a następnie rozpoczynały egzekucję, która okazywała się bezskuteczna. Nie chcąc dalej dochodzić roszczeń z niepewnym skutkiem, zaczęły wyprzedawać masowo te wierzytelności przedsiębiorcom, zajmującym się na wielką skalę dochodzeniem roszczeń. Windykatorzy za ułamek wartości skupowali i skupują nadal wierzytelności "trudne", nabywając tym samym uprawnienia banku względem dłużnika. Banki z kolei odzyskiwały w ten sposób chociaż część pieniędzy.

Często te długi już zdążyły się przedawnić, choć nie zawsze. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że wystawienie BTE przez bank nie przerywa biegu przedawnienia, choć nadanie mu przez sąd klauzuli wykonalności - już tak.

Początkowo windykatorzy chcieli dochodzić wierzytelności wyłącznie w oparciu o zaopatrzone w klauzulę wykonalności BTE, zwyczajnie kierując je do egzekucji. Zarówno sądy, jak i komornicy stanęli tutaj w obronie dłużników, słusznie zauważając, że BTE przysługuje wyłącznie bankowi, zaś windykator winien wytoczyć wobec dłużnika odrębne powództwo.

Przedsiębiorcy windykacyjni rozpoczęli więc dochodzenie roszczeń na drodze sądowej, Wspomnijmy tutaj tylko o tym, że roszczenia z tytułu działalności gospodarczej (a więc i umów kredytowych) przedawniają się po 3 latach od momentu, gdy należało zapłacić każdą ratę (lub od momentu, gdy umowa została skutecznie wypowiedziana), ale jeśli były one stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub zatwierdzoną przez sąd ugodą – już lat 10. Tutaj pojawił się kolejny problem, a mianowicie: czy zaopatrzenie BTE w klauzulę wykonalności nadaje takiemu tytułowi charakter "roszczenia stwierdzonego orzeczeniem sądu" – co skutkowałoby 10-letnim okresem przedawnienia? Ponownie sądy przyjęły linię korzystną dla dłużników, wskazując, że samo nadanie klauzuli wykonalności nie oznacza merytorycznego rozpoznania sprawy, a więc i stwierdzenia wierzytelności. Przyjęło się zatem, że mamy do czynienia z 3-letnim okresem przedawnienia.

Windykatorzy jednocześnie liczyli okres przedawnienia od momentu nadania klauzuli wykonalności. I w tym zakresie pojawiły się pewne wątpliwości – czy jest to poprawne. Niektórzy postulowali nawet datę późniejszą, tj. wniosek o wszczęcie egzekucji.

W czerwcu bieżącego roku nad problemem pochylił się Sąd Najwyższy, który w uchwale z dn. 29.06.2016 r., sygn. akt III CZP 29/16, stwierdził:

Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.).

Sąd Najwyższy zauważył, że bankowy tytuł egzekucyjny był wyjątkowym przywilejem, nadanym bankom. Sytuacja prawna windykatora, czy też funduszu sekurytyzacyjnego, który nabył wierzytelność z BTE na podstawie umowy z bankiem, jest nieco inna i nie przysługują mu korzyści związane z tym instrumentem. Co za tym idzie, skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia takiej wierzytelności nastąpić może tylko między bankiem a dłużnikiem, a nie między windykatorem a dłużnikiem.

W rezultacie, co do zasady podmiot, który skupił wierzytelności bankowe, musi się liczyć z tym, że dla niego bieg przedawnienia w zasadzie rozpoczyna się od momentu, gdy bank skutecznie wypowiedział dłużnikowi umowę kredytową i wynosi wówczas 3 lata. Jeśli w tym czasie nie wniesie powództwa przeciwko dłużnikowi, musi liczyć się z tym, że zarzut przedawnienia okaże się skuteczny.

Przykład: Jan Z. zawarł w dn. 1.02.2010 r. umowę kredytową z Bankiem Z. Początkowo spłacał raty regularnie, ale w 2014 r. stracił pracę, przestał płacić raty i w dn. 8.07.2014 r. otrzymał z banku pismo o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Bank wszczął bezskuteczną egzekucję, po czym sprzedał wierzytelność Funduszowi Sekurytyzacyjnemu "Q". Fundusz ma czas do dn. 8.07.2017 r., aby wnieść powództwo przeciwko Janowi Z. - w przeciwnym razie może on skutecznie podnieść zarzut przedawnienia.

Konkluzje

Czerwcowa uchwała Sądu Najwyższego z pewnością została powitana z radością przez osoby, które zaciągnęły kredyt na starych zasadach, tj. z zabezpieczeniem w postaci BTE. Jednocześnie utrudniła ona dochodzenie roszczeń przedsiębiorcom windykacyjnym, którzy najczęściej liczą na to, że dłużnik nie podejmie aktywnej obrony. Należy przy tym zaznaczyć, że wprawdzie długi powinno się spłacać z własnej inicjatywy, ale celem instytucji przedawnienia jest zmobilizowanie wierzyciela do dochodzenia swoich roszczeń w rozsądnym czasie, zaś w niektórych przypadkach – umożliwić domniemanemu dłużnikowi realną obronę przed roszczeniami niezasadnymi. Nie można oczekiwać od przeciętnie rozsądnej osoby, że w sytuacji, gdy np. po 8 latach od zawarcia jakiejś umowy nadejdzie pozew o roszczenia z jej tytułu, będzie ona w stanie dotrzeć do całej historii przelewów, dowodów zapłaty itd.

Oceń artykuł: